Yeni Kıdem Tazminatı Yasa Taslağı
İşçi ve işveren kesimini yakından ilgilendiren “kıdem tazminatı” düzenlemesi çok yakında meclis gündemine geliyor. Her iki kesim de bu konuda endişeli ve tereddütleri var. Kazanılmış haklar ne olacak? Tazminatları kim ödeyecek? İşverenlere yeni bir yük mü gelecek? Bu kanundan kim zararlı çıkacak? vb. birçok soru kafaları karıştırıyor.
Mevcut kanunda işveren, çalışılan her tam yıl için halen bir aylık bürüt ücret karşılığı kıdem tazminatı ödüyor. Kıdem tazminatı alabilmek için de “işten çıkarılmış” olmak gerekiyor yani kendi isteğinizle çıkarsanız tazminat hakkınız da yok.
Hazırlanan yeni yasa tasarısı ile kıdem tazminatı sil baştan yeniden yazılıyor. Hemen belirtelim ki yasa yürürlüğe girmeden önceki sahip olunan haklar aynen korunacak ve işverenler o tarihe kadar olan kıdem tazminatlarının ödenmesinden sorumlu olacak.
Getirilecek yeni düzenleme bazılarını memnun ederken bazılarını da mağdur edecek. Yeni kıdem tazminatında neler var kısaca göz atalım;
................ Kıdem tazminatı primi işverenlere ek maliyet getireceği için diğer taraftan da işsizlik sigortası işveren primi %2’den %0,5’e düşürülüyor. Sonuçta, kıdem tazminatı işverenlere %2,5 ek maliyet getirecek. Yürürlükteki asgari ücret (940,50 TL) üzerinden hesaplarsak kişi başına 37,62 TL prim yatırılacak.
Peki yatırılan paralar ne olacak? Yasa bu haliyle kabul edilirse fonda biriken paralara 15 yılı doldurmadan ve 3600 gün prim ödemeden dokunulamayacak. Şartların sağlanması durumunda çalışan isterse fonda biriken parasının yarısını çekebilecek. Fondan tekrar para çekmek için ise 1800 gün daha prim ödenmesi gerekiyor. Çalışanın ev almak istemesi halinde ise prim ödeme gün sınırlaması olmaksızın fonda biriken paranın yarısını çekebilecek. Bunun dışında emekli olunca paranın tamamı ve ölüm halinde ise kanuni mirasçılar da yine paranın tamamını çekebilecekler.
Bugüne kadar kıdem tazminatı üzerinden vergi alınmaz iken, yeni uygulamada nemalanan kısım üzerinden vergi alınması öngörülüyor. Gelir Vergisi Kanununda (GVK) -şimdilik- bu oran %25 olarak uygulanıyor.
Mevcut uygulamada erkekler askere giderken ve kadınlar da evlendikleri tarihten itibaren bir yıl içinde işten ayrılmaları durumunda kıdem tazminatı almaya hak kazanıyorlardı. Yen kanunun bunlara da son veriyor.
Çalışanlar açısından baktığımızda kıdem tazminatı yarı yarıya düşüyor ancak bundan böyle -işten kendisi ayrılsa bile- herkesin kıdem tazminatı alınabilecek olması olumlu bir gelişme. Çünkü rakamlara baktığımızda kıdem tazminatı alanların oranı %7 gibi çok düşük oranlarda. Tabi işverenlerin daha rahat işten çıkarabilmesinin önünü açtığı da bir gerçek.
Görünen o ki bu düzenlemeden en karlı çıkacak olan her zamanki gibi tatbiki devlet olacak. Çünkü, kıdem tazminatı fonunda biriken paranın en az %40’ hazine kağıtlarında değerlendirilmek zorunda. Yapılan hesaplamalara göre yıllık toplanacak para 6,2 Milyar TL. buna göre Hazineye aktarılacak pay 2,5 Milyar TL.
Olan yine vatandaşa olacak…