Yanlış Bilgilendirme Etkisi ve Yanlış Anılar

Yanlış bilgilendirmenin dezenformasyondan farklarını eski yazılarımızda açıklamıştık. Peki, tam olarak nedir bu yanlış bilgilendirme? Bu yanlış bilgilendirmenin etkileri nelerdir?

YANLIŞ BİLGİLENDİRME
Yanlış bilgilendirme etkisi, olay sonrası bilgilerin orijinal olayın belleğine müdahale etme eğilimi anlamına gelir. Araştırmacılar, bir olayı takip eden nispeten ince bilginin bile tanıtılmasının insanların nasıl hatırladıkları üzerinde dramatik bir etkiye sahip olabileceğini göstermiştir. Yanlış bilgilendirme etkisi, yanlış anılara yol açabilir ve bazı durumlarda, yanlış anıların oluşumuyla sonuçlanabilir.

Yanlış bilgilendirme etkisi, anıların kolayca nasıl etkilenebileceğini ve özellikle suçluluk durumunu belirlemek için kullanılan görgü tanıklarının hafızalarında, belleğin güvenilirliği ile ilgili endişeleri ortaya çıkardığını göstermektedir.

YANLIŞ BİLGİLENDİRME ETKİSİ NEDİR?
Psikolog Elizabeth Loftus ve meslektaşlarının çalışması, bir kişinin bir olaya şahit olduktan sonra sorduğu soruların, kişinin o olayın hafızası üzerinde bir etkisi olabileceğini göstermiştir. Bazen bir soru yanıltıcı bilgi içerdiğinde, olayın hatırasını bozabilir, psikologların ‘yanlış bilgilendirme etkisi’ diye adlandırdıkları bir olaydır.

YANLIŞ BİLGİLENDİRME ETKİSİ ÜZERİNDE ARAŞTIRMA
Loftus tarafından yapılan ünlü bir deneyde, katılımcılara trafik kazasının video görüntüleri gösterildi.

Klibi izledikten sonra, katılımcılara gözlemledikleri, polis memurları, kaza araştırmacıları ve avukatların aynı şekilde bir görgü tanığını sorgulayabilecekleri bir dizi soru sorulmuştur.

Sorulan sorulardan biri, “Arabalar birbirlerine çarptığında ne kadar hızlı gidiyordu?” Bununla birlikte, bazı durumlarda ince bir değişiklik yapıldı; Katılımcılara, “birbirlerini” parçaladıklarında arabaların ne kadar hızlı gittikleri soruldu.

Araştırmacıların keşfettiği şey, “hit” yerine “parçalanmış” kelimesini kullanmak, katılımcıların kazayı nasıl hatırladıklarını değiştirebilmekti.

Bir hafta sonra, katılımcılar bir kez daha “Kırık cam gördün mü?”

Katılımcıların çoğu doğru cevap vermedi, ancak ilk görüşmede sorunun “parçalanmış” versiyonunu sormuş olanların yanlış bir şekilde kırık cam gördüklerine inanmaları daha olasıydı.

Böyle küçük bir değişiklik, aynı video klibin farklı hafızalarına nasıl yol açabilir? Uzmanlar, bunun işteki yanlış bilgilendirme etkisinin bir örneği olduğunu öne sürmektedir. Bu hafıza olgusu, yanıltıcı veya yanlış bilgiyi belleğe sokarken ve hatta yanlış anıların oluşmasına katkıda bulunduğunda gerçekleşir.

Loftus’un kendisi, “Yanlış bilgi verme yanıltıcı bilgilere maruz kaldıktan sonra ortaya çıkan geçmişte hafızadaki bozulmayı ifade eder.”












#yanlış #yanlışbilgilendirme #bilgikaynağı #araştırma #nedir #nedenleri #manipülasyon #nasılyapılır