لوزالمعده میزان قند خون یا گلیسمی را کنترل می کند. لوزالمعده فرد سالم به شکل پیوسته هورمون انسولین ترشح می کند. اما وقتی سلولهای لوزالمعده که به «سلولهای بتا» معروف هستند، کار خود را بدرستی انجام ندهند، این تعادل بر هم می خورد و با فرد به بیماری دیابت مبتلا می شود: دیابت نوع ۱ یا دیابت نوع ۲.

میریام کناپ، متخصص دیابت در دانشگاه آزاد بروکسل می گوید: «در دیابت نوع ۱ سیستم دفاعی بدن به یاخته های بتا حمله می کنند و این یاخته ها از بین می روند. در نتیجه بیمار دیگر سلول بتا ندارد و انسولین هم در بدنش ساخته نمی شود. در دیابت نوع ۲، سلولهای بتا در لوزالمعده وجود دارند، اما از کار افتاده اند و به اندازه کافی انسولین نمی سازند.»

ساختن سلولهای بتا لوزالمعده بریا درمان دیابت نوع ۱

طی ۳۰ سال گذشته، پژوهشگران در سراسر جهان تلاش کرده اند که سلولهای بتا را در آزمایشگاه بسازند و بفهمند چرا این سلولها کار خود را انجام نمی دهند اما تاکنون موفق نشده بودند. گروه تحقیقاتیی به سرپرستی پروفسور شارفمن در موسسه ملی سلامت و تحقیقات علوم پزشکی فرانسه بالاخره توانسته اند این کار را انجام دهند.

اما این پژوهشگران چگونه موفق شدند این یاخته های انسانی را تولید کنند؟ رافائل شارفمن در این باره می گوید: «نشان دادیم که می توان تکه ای از لوزالمعده جنینی را در موش پیوند زد و سلولهای مورد نیازمان یعنی یاخته های بتا را به دست آورد اما مقدار این یاخته ها کافی نبود. به این سلولها ژنی موسوم به “ژن نامیرایی” اضافه کردیم که باعث می شود تولید یاخته های بتای انسانی در موش بیشتر شود. این یاخته ها را از موش می گیریم و در ظرف آزمایشگاهی کشت می دهیم و حالا این سلولها را خیلی به کار پژوهش می آیند: پژوهش در اینباره که چگونه سلولهای بتا در لوزالمعده بیماران دیابتی نابود می شوند یا درست کار نمی کند. شاید به این ترتیب بتوان برای درمان انواع مختلف دیابت داروهای جدید پیدا کرد.»

راهی برای درمان دیابت نوع ۲

امروزه ۸۵ درصد بیماران دیابتی، از دیابت نوع ۲ رنج می برند. این نوع دیابت ظاهراً به اضافه وزن و چاقی مربوط می شود و بیم آن می رود که این مشکل جدی برای سلامتی افراد جامعه، بزودی تبدیل به ایپدمی و مشکلی فراگیر شود.

اما پاتریس کانی، پژوهشگر دانشگاه کاتولیک لوون در بلژیک می گوید که نوعی باکتری در روده موسوم به «اکرمانسیا موسی نی فیلیا» Akkermansia muciniphila می تواند در درمان بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ مفید باشد.

وی می افزاید: «این باکتری کاملاً تصادفی کشف شد. هر کس حدود صدهزارمیلیارد باکتری در روده هایش دارد. مدتهاست که می دانیم این باکتریها در هضم غذا نقش دارند. در این مورد خاص نشان داده ایم که باکتری اکرمانسیا با یاخته های بدن انسان وارد برهم کنش می شود و مصرف قند را در بدن تغییر می دهد. به این ترتیب از وخامت بیماری دیابت نوع ۲ می کاهد.»

وی در مورد امکان استفاده از این باکتری برای درمان دیابت نوع دو می گوید: «در واقع قصد داریم امکان استفاده از این باکتری را برای کسانی که در اثر چاقی مفرط مبتلا به دیابت نوع ۲ هستند، بررسی کنیم. امیدواریم پس از چند سال، پاسخ را بیابیم و بدانیم که آیا می توان از این باکتری به صورت درمان مکمل برای بیماران دیابت نوع ۲ استفاده کرد یا نه.»