سال ۲۰۱۴ برای منظومه شمسی سالی فوق العاده ای بوده است. بشر توانست روی دنباله دار، یک روبات قرار دهد و نیز فضانوردهای جدیدی را به فضا بفرستد. برنامه ریزی برای همه نوع مأموریتهای فضایی مختلف آغاز شده است. در این گزارش به آینده برنامه های فضایی اروپا نگاهی می اندازیم.

فضاپیمای ناسا موسوم به «نیوهورایزن» یا “افقهای نو” که به سوی سیاره پلوتون حرکت می کند، از خواب زمستانی بیدار شده و قرار است تیرماه سال آینده (ژوییه ۲۰۱۵) به این سیاره برسد. تصاویری که این کاوشگر فضایی، از سیاره کوتوله پلوتون تهیه کند، اولین تصاویری خواهد بود که از نهمین سیاره منظومه شمسی بدست ما می رسد.

رصدخانه جنوبی اروپا تأیید کرده است که بودجه لازم برای ساخت «تلسکوپ بسیار بزرگ اروپا»(E-ELT ) در شیلی، تأمین می شود. ساخت این تلسکوپ بلندپروازانه ترین طرح بشر در ساخت تلسکوپهای بزرگ است و با آن خواهیم توانست دوردست ترین نقاط گوشه های عالم را ببینیم.

پیش از تعطیلات کریسمس، چرخ سیاست برنامه های فضایی اروپا به چرخش در آمده است. وزرای بیست کشور عضو آژانس فضایی اروپا در لوکزامبورگ گرد هم آمدند تا در باره موشک و مأموریتهای فضایی و بودجه های لازم گفتگو کنند.

تصمیمهایی که اخیرا در نشست لوگزامبورگ گرفته شده است، بر برنامه های فضایی اروپا طی ۲۰، ۳۰ یا حتی ۵۰ سال آینده تأثیر خواهد گذاشت. استفنیا جانینی، وزیر آموزش ایتالیا می گوید: «یکی از موضوعاتی که در دستور کار امروز ما قرار دارد، برقراری تعادل بین سهم کشورهای مختلف به ویژه فرانسه، ایتالیا، و آلمان است.»

ساخت موشک آریان ۶

بدون موشک نمی توان ماهواره ها را به فضا فرستاد. در این نشست درباره موشکهایی که سفینه ها را به فضا می برند، نیز بحث شد. موشک آریان ۵، موشک اصلی اروپا، بسیار گران است. اسپیس ایکس (Space X)، رقیب آمریکایی جدید این موشک است که ارزانتر هست و براحتی می تواند جای موشک آریان ۵ را بگیرد. به همین دلیل اروپا تصمیم گرفته موشک آریان ۶ را بسازد. در نشست لوگزامبورگ بودجه ۳ میلیارد یورویی برای ساخت این موشک تصویب شد.

ژنویوو فیاروسو، وزیر تحقیقات و آموزش عالی فرانسه می گوید: «مهمترین خبر خوش برای اروپا این است که تصمیم گرفته شده است تا برنامه ساخت موشک آریان ۶ آغاز شود. اولین پرواز آن هم برای سال ۲۰۲۰ میلادی برنامه ریزی شده است. آریان ۶ می تواند با موشکهای جدید دیگر رقابت کند، بخشهای مستقل دارد، و برای بودجه پروازش هم نیاز به بودجه عمومی ندارد.»

دو نوع موشک آریان ۶، یکی با دو تقویت کننده (بوستر) و دیگری با چهار تقویت کننده، ساخته خواهد شد. هزینه هر بار پرواز بین ۷۵ تا ۱۱۵ میلیون یورو خواهد بود که از ۱۶۰ میلیون یوور هزینه پرتاب آریان ۵ بمراتب کمتر است.

بریژیت زیپری، وزیر هوافضای آلمان در مورد موشک آریان- ۶ می گوید: «با این موشک در برنامه هایمان انعطاف خواهیم داشت و توان رقابتمان را هم بیشتر می شود. چون ما اروپاییها در رقابت با آمریکا، چین، روسیه، و هند باید راهمان را به فضا، باز نگه داریم. طیف رقبای ما گسترده شده اما باید در زمین بازی بمانیم و باید موشک پرتاب کننده خوبی داشتیم که ماهواره هایمان را به فضا ببرد.»

مریخ پیمای “اگزومارس” بزودی بر سطح مریخ فرود می آید

اما قرار است با این موشکها در فضا به کجا برویم؟ سیاره مریخ یکی از مقاصد مهم است. مأموریت فضایی «اگزومارس» به رهبری آژانس فضایی ایتالیا و بریتانیا، مدارگرد و کاونده کوچکی را در سال ۲۰۱۶ به فضا خواهد فرستاد. مریخ پیمای “اگزومارس” در سال ۲۰۱۸ بر سطح مریخ فرود خواهد آمد.

در لوگزامبورگ، آژانس فضایی اروپا ۱۶۰ میلیون یورو بودجه این پروژه را دریافت کرده است. این، نخستین کاوشگری است که مستقیما شواهد حیات روی سطح مریخ را جستجو خواهد کرد.

گرگ کلارک، عضو کابینه بریتانیا در امر دانشگاهها و علوم می گوید: «ویژگی منحصربه فرد “اگزومارس” این است که سطح مریخ را حفاری خواهد کرد و نشانه های حیات را زیر سطح مریخ جستجو می کند. این امکان قبلا وجود نداشت. هر بار که یکی از این مأموریتهای فضایی عملی می شود، اتفاقی تازه رخ می دهد. در واقع همان راه رزتا را می رویم. هیجان انگیز است چون چه چیزی پیدا خواهد شد.»

روبرتو باتیسون، مدیر آژانس فضایی ایتالیا در مورد “اگزومارس” می گوید:« این برنامه، ادامه پروژه فرود [کاوشگر] فیله بر سطح دنباله دار است. جالب است ببینیم زیر سطح مریخ چه هست. زیرا آنالیز سطح مریخ تا کنون نشان می دهد که روی سطح این سیاره حیات وجود ندارد و بدون شک پرتوهای کیهانی طی میلیونها سال هر گونه حیات را که احیانا وجود داشته، از بین برده اند. اما این امکان وجود دارد که چیزی در اعماق مریخ مانده باشد.»

دو فضانوردان اروپایی در فضا

اروپا سال آینده دو فضانورد را به فضا خواهد فرستاد، اما اگر حمایتهای لازم مالی تمدید نشود، احتمالا در اواخر سالهای ۲۰۲۰ میلادی کار ایستگاه بین المللی فضایی پایان خواهد یافت. اما در حال حاضر این ایستگاه فضایی مشغول انجام پژوهشهای لازم در این زمینه است.

جان دیتریش ورنر، مدیر آژانش فضایی آلمان در این باره می گوید: «از نظر ما ایستگاه فضایی بین المللی زیرساختاری کامل برای پژوهش در مدار نزدیک سطح زمین است. به این تحقیقات درحوزه های فیزیولوژی، زیست شناسی، علم مواد و همین طور برای رصد زمین و پژوهش در علوم پایه مثلا درباره پادماده نیاز داریم.»

طرحهایی برای ماجراجویی های روباتهای فضانورد

فضانوردان در انجام اکتشافات فضایی نقش مهم دارند، با این حال در اروپا، روباتها هم دست به ماجراجویی هایی فضایی می زنند.

ژان ایو لوگال، مدیر آژآنس فضایی فرانسه می گوید: «چیزی که این روزها بیشتر از هرچیز دیگری نظرم را جلب می کند، کارهایی است که می توان با روباتها انجام داد. با روباتها تقریباً هر جا که بخواهیم می توانیم برویم و مامویتهای فضایی را سریعتر، بهتر، و به مراتب ارزانتر از ماموریتهایی با فضانوردان انجام دهیم.»

هزینه مأموریت های فضایی باید توس