Η ΔΟΥΛΕΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΘΥΣΙΕΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ Slavery and human sacrifice in ancient Greece
Κείμενο από το έντυπο «Ορθοδοξία και αίρεσις»
της Ιεράς Μητροπόλεως Μαντινείας και Κυνουρίας, τεύχ. 74, Μαί. -- Ιουν. 2011
Τμήμα εισήγησης του μακαριστού Αρχιμανδρίτου Δανιήλ Γούβαλη στην ΙΓ' Πανορθόδοξο Συνδιάσκεψηγια θέματα Αιρέσεων και Παραθρησκείας (Όσιος Ιωάννης ο Ρώσσος, 2001), με θέμα «Μελανά σημεία της αρχαιοελληνικής θρησκείας».
Ο π. Δανιήλ ήταν ένας από τους πρωτεργάτες του αντιαιρετικού έργου της Εκκλησίας μας. Με την εισήγησή του αυτή μας οδηγεί με τρόπο μεθοδικό, επιστημονικό και τεκμηριωμένο σ' έναν σκοτεινό χώρο, στον χώρο της αρχαίας ελληνικής ειδωλολατρίας. Η απλή παράθεση πλήθους απαράδεκτων θρησκευτικών αντιλήψεων και λατρευτικών παρακτικών, που ήταν συνυφασμένες με τη ζωή των αρχαίων προγόνων μας, δίνει την καλύτερη απάντηση σ' όσους αναπολούν τον κόσμο της αρχαίας ελληνικής θρησκείας και τον παρουσιάζουν σαν κόσμο του φωτός, της αρμονίας και της τελειότητας. Από την άλλη πλευρά εξηγεί γιατί, όταν εμφανίσθηκε ο Χριστιανισμός, οι αρχαίοι Έλληνες εγκατέλειψαν εύκολα την παραδοσιακή τους θρησκεία και προσχώρησαν στη νέα πίστη.
Ίσως το πιο μελανό σημείο της αρχαιοελληνικής θρησκείας είναιοι ανθρωποθυσίες.Τους ανθρώπους δεν τους πουλούσαν μόνο. Επί πλέον τους θυσίαζαν.
Δηλαδή, προκειμένου οι αρχαίοι Ελληνες να αποτρέψουν ένα μεγάλο κακό, έναν μεγάλο κίνδυνο, η προκειμένου να εξιλεωθούν για μια μεγάλη ανομία η για κάποιο ειδεχθές έγκλημα, κατέφευγαν στην ανθρωποθυσία. Τύχαινε να πολιορκείται μια πόλις και ο κίνδυνος γινόταν μεγάλος. Είχαν σαν ελπίδα την βοήθεια των θεών, αφού θα τους θυσίαζαν ανθρώπους. Έπεφτε σε μια χώρα λοιμώδης νόσος. Και σ' αυτή την περίπτωση, για ν' αποτραπεί το κακό, κατέφευγαν στην ανθρωποθυσία. Κάπου φονεύθηκε άδικα ένας άνθρωπος, και εκδηλώθηκε κακό. Και σ' αυτήν την περίπτωση θυσίαζαν ανθρώπους. Αυτή τη θυσία την θεωρούσαν καθαρτήρια πράξη. Σε ορισμένες περιπτώσεις οι ανθρωποθυσίες είχαν μόνιμο χαρακτήρα. Δηλαδή επαναλαμβάνονταν κατά τακτά χρονικά διαστήματα, λ.χ. ανά έτος.